نسبت لایه‌بندی ماده آلی خاک و پایداری خاکدانه‌ها تحت تأثیر آتش‌سوزی در مراتع نیمه استپی چهارمحال و بختیاری

نسبت لایه‌بندیماده آلی خاک و پایداری خاکدانه­ها را می‌توان به عنوان شاخص‌های کیفیت خاک تحت شرایط مختلف از جمله آتش­سوزی پوشش گیاهی مراتع محسوب کرد. هدف از این پژوهش، بررسی تأثیر آتش‌سوزی پوشش گیاهی بر نسبت لایه­بندی ماده آلی خاک، پایداری خاکدانه­ها و توزیع ماده آلی در خاکدانه­های ریز و درشت در مراتع نیمه استپی کرسنک واقع در استان چهارمحال و بختیاری بود. بدین‌ منظور، مراتعی با تاریخچه‌ی آتش‌سوزی متفاوت که طی سال‌های 1387، 1388 و 1389 به ترتیب 3، 2 و 1 سال پیش از مطالعه دچار آتش‌سوزی شده بودند، انتخاب گردید. نمونه­برداری از دو عمق سطحی (10-0 سانتی­متر) و زیر سطحی (25-15 سانتی­متر)، مربوط به هر نقطه دچار آتش­سوزی و نقطه مجاور آن که دچار آتش نشده بود (شاهد) در 9 تکرار (مجموعاً 108 نمونه) انجام شد. سپس تأثیر آتش‌سوزی بر نسبت لایه­بندی ویژگی­های ذکر شده با آزمون t مستقل مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد ماده آلی خاک و میانگین وزنی قطر خاکدانه‌ها (MWD) در نمونه‌های سطحی تیمارهای 1 و 2 سال پس از آتش‌سوزی در مقایسه با شاهد به صورت معنی­دار کاهش یافت. همچنین، ماده آلی ذره‌ای (POM) در نمونه‌های سطحی در تمام سال‌های مورد مطالعه در مناطق سوخته شده به طور معنی­داری کمتر از مناطق شاهد مجاور بود. تأثیر آتش‌سوزی بر نسبت لایه‌بندی ماده آلی خاک در تیمارهای 1 و 2 سال پس از آتش­سوزی در مقایسه با مناطق شاهد معنی‌دار بوده و به ترتیب 26 و 22 درصد کاهش یافت. ماده آلی بخش درشت در لایه سطحی و زیر سطحی تیمار 1 سال پس از آتش‌سوزی در مقایسه با شاهد کاهش معنی­دار داشت. در حالی که، ماده آلی بخش ریز در لایه زیر سطحی تیمار 1 سال پس از آتش‌سوزی نسبت به شاهد افزایش معنی­دار نشان داد. یافته‌های این پژوهش نشان داد که تأثیر آتش‌سوزی بر ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاک، در لایه سطحی به دلیل شدت­ بیشتر آتش­سوزی، نسبت به لایه زیر سطحی بیشتر بود. افزون بر آن، آتش­سوزی باعث کاهش ماده آلی خاک و همچنین پایداری خاکدانه­ها و در نتیجه افت (تنزل) کیفیت خاک اراضی مرتعی مورد مطالعه گردید.